🦀 Rust Basic

วันนี้ผมอยากพามารู้จัก rust ผ่านตัว syntax แบบเบื้องต้น ซึ่งควรมีพื้นฐานของ programming มาบ้าง

Table of contents

Intro

สิ่งที่ควรมีก่อนที่จะเริ่มสำหรับบทความนี้คือ สติ !! ไม่ช่ายยย install rust ก่อน

Installation

มาทำการลง rust ในเครื่องของเราก่อนโดยที่สามารถทำตาม official installation guide ได้เลย หลังจาก installation เรียบร้อยแล้วให้ลองเปิด terminal แล้วพิมพ์

rustc --version

เมื่อได้ผลลัพธ์กลับมาเป็น rustc 1.85.1 (4eb161250 2025-03-15) หรืออาจจะเวอร์ชั่น (ใหม่/เก่า) กว่านี้ก็ได้ แปลว่า rust installation สำเร็จและพร้อมใช้งานแล้ว

ในกรณีที่ไม่อยาก install สามารถลองเล่น online ได้ ที่นี่

About Rust

Rust เป็นภาษาแบบ low-level โดยที่จะต้องมีการ compile code (ชุดคำสั่ง) ไปเป็นไฟล์แบบ binary (010101) เพื่อให้คอมพิวเตอร์สามารถอ่านค่าได้ นั่นหมายความว่าเมื่อผ่านการ compile มาแล้ว ไฟล์นั้นเราอาจจะไม่สามารถอ่านได้ แต่ machine จะสามารถอ่านได้และใช้ได้เลยโดยที่ไม่ต้องลงอะไรเพิ่มเติม

สำหรับคนที่อยากอ่านเพิ่มเติมเกี่ยวกับ compiler vs interpreter สามารถอ่านได้ที่นี่

Data Type

ปัจจุบัน rust มี type และวิธีการประกาศตัวแปรตามด้านล่างนี้

Boolean

let isDistinct: bool = true;

String

// แบบที่ 1
let name: String = String::from("Phudit");
// แบบที่ 2
let name: String = "Phudit".to_string();

Character

let alphabet: char = 's';

Integer

integer เป็นชนิดของข้อมูลที่เก็บตัวเลขแบบจำนวนเต็มเท่านั้น เนื่องจากภาษาจำพวก low-level จะมีการกำหนดขนาดของหน่วยความจำที่จะใช้ซึ่งหมายความว่าเราต้องระบุถึงข้อมูลที่จะเก็บในเขิงตัวเลข เช่น ตัวเลขที่จะเก็บไม่เกิน 127 (ติดลบได้)

ดังนั้นเราจะต้องรู้ว่า int, uint แบบไหนเก็บค่าได้ตั้งแต่ต่ำสุดถึงสูงสุดที่เท่าไหร่

// i8
let my_num: i8 = -10;
let my_num: i8 = 10;
let my_num: i8 = 200; // error

// สามารถประกาศตัวแปรแบบนี้ได้ โดยที่ rust จะกำหนด type เริ่มต้นให้เป็น i32
let my_num = 1;

ส่วนของ Error Rust จะบอกได้แบบตรงจุดพร้อมกับคำแนะนำหรือบอกกฏที่ไปโดนว่าเป็นเลขข้อไหนเช่น เกิน range ที่กำหนด ตามภาพนี้, error[E0308]: mismatched types

Float

float เป็นชนิดของข้อมูลที่เก็บตัวเลขที่มีทศนิยม ซึ่งประกอบไปด้วย f16, f32, f64 และ f128

let my_num: f16 = 3.0;

Vector

คือชนิดข้อมูลที่ไว้ใช้เก็บของที่ซ้ำๆกันหรือในทาง programming ของภาษาอื่นเรียกสิ่งนี้ว่า Array

let nums: Vec<i8> = Vec::from([1, 2, 3, 4]);
// หรือ
let nums: Vec<i8> = vec![1, 2, 3, 4];

Tuple

คือชนิดของข้อมูลที่สามารถเก็บค่าชนิดแบบต่างกันได้ซึ่งจะแตกต่างกับ Vector เพราะ Vector เก็บข้อมูลชนิดเดียวกันเท่ากัน โดยปกติจะใช้ในการ return value จาก function ออกมา

let tup: (i32, &str, u8) = (20, "Hello", 1);
println!("{}", tup.0); // 20
println!("{}", tup.1); // Hello
println!("{}", tup.2); // 1

Struct

คือชนิดข้อมูลที่รวมกันเป็นกลุ่มจากหลายๆชนิดให้อยู่ในรูปแบบ property เช่น

struct Dog {
    name: String,
    age: i8,
}

let dog: Dog = Dog {
    name: "Scooby doo".to_string(),
    age: 7,
};

Control Flow

โดยทั่วไปของการเขียนโปรแกรมจำเป็นที่จะต้องมี control flow เพื่อกำหนดเงื่อนไขต่างๆ เช่น ถ้าอายุมากกว่า 20 ให้ตอบกลับว่า Adult, ถ้ารูปทรงสี่เหลี่ยมให้ตอบเป็น กว้างคูณยาว, กรณีสุดท้ายคือให้ทำสิ่งนี้ซ้ำๆจนกว่าจะตรงกับเงื่อนไข

If Else

fn is_adult(age: i8) -> String {
    if age > 20 {
        return "Adult".to_string()
    } else {
        return "Child".to_string()
    }
}

หมายเหตุ rust สามารถ return แบบไม่ต้องใช้คำว่า return ได้

fn is_adult(age: i8) -> String {
    if age > 20 {
        "Adult".to_string()
    } else {
        "Child".to_string()
    }
}

Switch Case

ใน rust เองไม่ได้มี syntax switch case แบบภาษาอื่นๆ แต่มีอีกตัวมาแทนซึ่งชื่อว่า Match โดยจะประกอบด้วย

match (variable) {
  (case) => (what to do?),
  (case) => (what to do?),
  (_) => (default)
}

fn classify_spell(spell: &str) -> String {
    match spell {
        "Wingardium Leviosa" => String::from("Make the thing flying on the air"),
        "Lumos" => String::from("Little light on the wand"),
        "Alohomora" => String::from("Unlock the door"),
        _ => String::from("Normal spell ...")
    }
}

fn main() {
    let spell = "Lumos".to_string();
    let spell_description = classify_spell(&spell);
    println!("{}", spell_description); // Little light on the wand
}

Loop (For and While)

loop คือสิ่งที่ใช้ทำซ้ำ ในกรณีนี้ขอแยกเป็น condition กับ vector หรือจะมองว่ามีหลายแบบก็ได้

แบบที่ 1 (for range)

for i in 1..10 {
    println!("{}",i);
}
// ผลลัพธ์ที่ได้
// 1
// 2
// 3
// 4
// 5
// 6
// 7
// 8
// 9

// ถ้าต้องการถึง 10 สามารถทำได้โดย
for i in 1..=10 {
    println!("{}",i);
}

แบบที่ 2 (loop condition)

loop คือคำสั่งให้เข้าไปทำใน statement นั้นโดยจะไม่มีที่สิ้นสุด วิธีการหยุดให้หาเงื่อนไขที่ต้องการหยุดแล้ว break

let mut i:i8 = 0;
loop {
    if i>10 {
        break;
    }
    println!("{}",i);
    i +=1;
}

// ผลลัพธ์ที่ได้
// 0
// 1
// 2
// 3
// 4
// 5
// 6
// 7
// 8
// 9
// 10

แบบที่ 3 (while condition)

let mut i:i8 = 0;
while i<10 {
    println!("{}",i);
    i +=1;
}

// ผลลัพธ์ที่ได้
// 0
// 1
// 2
// 3
// 4
// 5
// 6
// 7
// 8
// 9

แบบที่ 4 (for in vector)

let num_vec: Vec<i8> = vec![1, 3, 5, 7, 9];
for n in &num_vec {
    println!("{}", n);
}
// หรือ
for n in num_vec.iter() {
    println!("{}", n);
}

// ผลลัพธ์ที่ได้
// 1
// 3
// 5
// 7
// 9

Example

มาลองทำโปรแกรมตัดเกรดโดยที่มีเงื่อนไขดังต่อไปนี้

ถ้าคะแนนนักเรียนมากกว่าหรือเท่ากับ 80 ได้เกรด A ถ้าคะแนนนักเรียนมากกว่าหรือเท่ากับ 75 ได้เกรด B+ ถ้าคะแนนนักเรียนมากกว่าหรือเท่ากับ 70 ได้เกรด B ถ้าคะแนนนักเรียนมากกว่าหรือเท่ากับ 65 ได้เกรด C+ ถ้าคะแนนนักเรียนมากกว่าหรือเท่ากับ 60 ได้เกรด C ถ้าคะแนนนักเรียนมากกว่าหรือเท่ากับ 55 ได้เกรด D+ ถ้าคะแนนนักเรียนมากกว่าหรือเท่ากับ 50 ได้เกรด D ต่ำกว่าหรือเท่ากับ 49 ได้เกรด F

เฉลยอยู่ด้านล่าง แนะนำให้ลองทำเองก่อนจะได้คุ้นเคยกับ syntax ของภาษาได้มากขึ้น

ในกรณีไม่อยาก install rust สามารถลองเล่น online ได้ ที่นี่

fn classify_grade(score: i8) -> String {
    if score >= 80 {
        "A".to_string()
    } else if score >= 75 {
        "B+".to_string()
    } else if score >= 70 {
        "B".to_string()
    } else if score >= 65 {
        "C+".to_string()
    } else if score >= 60 {
        "C".to_string()
    } else if score >= 55 {
        "D+".to_string()
    } else if score >= 50 {
        "D".to_string()
    } else {
        "F".to_string()
    }
}

fn main() {
    println!("{}", classify_grade(85));
    println!("{}", classify_grade(80));
    println!("{}", classify_grade(78));
    println!("{}", classify_grade(75));
    println!("{}", classify_grade(74));
    println!("{}", classify_grade(70));
    println!("{}", classify_grade(67));
    println!("{}", classify_grade(65));
    println!("{}", classify_grade(63));
    println!("{}", classify_grade(60));
    println!("{}", classify_grade(56));
    println!("{}", classify_grade(55));
    println!("{}", classify_grade(54));
    println!("{}", classify_grade(50));
    println!("{}", classify_grade(49));
    println!("{}", classify_grade(40));
}

Conclusion from writer

ในบล๊อคนี้เป็นการแนะนำให้รู้จักกับภาษา rust มากขึ้นในส่วนของ syntax และ data type แบบพื้นฐานเป็นหลักก่อน ถ้ามีเวลาจะพาไปเรียนรู้สิ่งต่อไปที่มีความซับซ้อนมากขึ้น ผู้เขียนอาจจะมีการข้ามบางอย่างไปบ้างในบางจุดถ้ามีข้อสงสัยแนะนำให้อ่าน official document โดยตรงจะได้เข้าใจมากขึ้นและละเอียดกว่า